امروزه میدانیم بخاری که در صورت دود کردن از ترکیب رزین و هاردنر به وجود می آید میتواند به دستگاه تنفسی آسیب بزند. باید بگوییم کار با اپوکسی و هاردنر، مانند هر مادۀ شیمیایی دیگر میتواند در صورت استفاده غلط برای سلامتی انسان خطرناک باشد.
مشکلاتی که در صورت رعایت نکردن نکات ایمنی به هنگام کار برای افراد بوجود می آید شامل حساسیت پوستی در صورت تماس مستقیم بدون دستکش و مشکلات تنفسی در صورت نفس کشیدن بخار جوشیدن رزین و هاردنر و پاشیدن به چشم می باشد. اما اینکه آیا رزین اپوکسی سمی است باید بررسی شود.
با توجه به تحقیقات انجام شده کارشناسان بر سمی بودن رزین اپوکسی به این نتیجه رسیده اند که خود رزین اپوکسی خطری ندارد و رزین اپوکسی در صورت گرم شدن بیش از حد، بخار و گازی که بر اثر دود کردن آن حاصل می شود به دستگاه تنفسی آسیب زده و خطرناک می باشد. هرچند هر ماده شیمیایی خطرهایی دارد که به هنگام کار کردن با آن باید تمامی نکاتی ایمنی و موارد بهداشتی را رعایت کرد تا دچار آسیب دیدگی نشویم و رزین اپوکسی هم از این قاعده مستثنی نیست.
دقت کنید این که می گوییم دود حاصل از رزین اپوکسی آسیب زننده و خطرناک می باشد و باعث بروز حساسیت های پوستی می شود، همه صحبت زمانی است که رزین اپوکسی و هاردنر سخت نشدهاند. پس از سختشدن در صورت رعایت نسبت اختلاط صحیح و استفاده از مواد استاندارد و تایید شده، مشکلی نخواهند داشت. ولی برای استفاده غذایی حتماً باید گواهی نامه های خاص داشته باشد که در ادامه به آن اشاره میکنم.
در کار با رزین اپوکسی دو دسته از افراد در معرض خطر می باشند یکی افرادی که در این عرصه تازه کار هستند و افرادی که سالیان سال با رزین اپوکسی کار می کنند و شرایط ایمنی را رعایت نمی کنند.
اگر چه ممکن است بعضی از انواع مختلف رزین های اپوکسی سمی باشند اما این امر بستگی به شرکت سازنده آن دارد. محصولات طراحی شده برای صنایع دستی و مصارف خانگی معمولاً خطرناک نیستند. رزین اپوکسی در بسیاری از محصولات تجاری به شکل مایع هستند و بسته به قرار گرفتن در معرض آن ، ممکن است باعث مشکلات شوند.
طبق راهنمایی کارخانجات تولیدکنندی رزین اپوکسی و هاردنر، بهترین حالت این است که ماسک فیلتردار تهیه کنید و در هنگام استفاده از رزین اپوکسی بر روی دهان بزنید. برای برش کاری و ساب و پولیش رزین هم حتما باید از عینک ایمنی و ماسک فیلتردار استفاده کنید. رزین اپوکسی در هنگام برش و ساب، به ذرات بسیار ریز تبدیل میشود که ممکن است وارد دستگاه تنفسی تان شود؛ پس شرایط ایمنی را بهطور کامل رعایت کنید.
برای کار با رزین اپوکسی از دستکش لاتکس استفاده کنید. دستکشهای لاتکس به دلیل جنس خاصشان مشکلی در استفاده از رزین نخواهند داشت. همچنین بهدلیل اینکه فرم دست را به خود میگیرند، بهترین گزینه برای کار با رزین اپوکسی هستند. اما دستکشهای پارچهای بههیچوجه مناسب کار با رزین نیستند.
نوعی رزین اپوکسی در دنیا تولید میشود که گواهی استفاده غذایی دارند؛ به این معنی که خطری برای سلامت انسان ندارد و اگر داخل آن مواد غذایی سرو شود، مثل لیوان و بشقاب و…، مشکلی ایجاد نخواهد شد. ولی متاسفانه این نوع رزین، در ایران در دسترس عموم متقاضیان نیست و قیمت بسیار گزافی دارد. درهرحال کارشناسان و اساتید کار با رزین توصیه می کنند که برای ساخت ظروف غذایی از رزین اپوکسیای که Food Grade نیست استفاده نکنید.
فرمولاسیون رزین چوب ، رزین زیورآلات و رزین دکوراتیو به شکلی طراحی شده که حداقل حساسیت را به انسان منتقل کند ولی نمیتوان گفت ۱۰۰% از این قاعده مستثناست.. برای همین باید موارد ایمنی کار با اپوکسی را رعایت کنید.
توصیه میشود بانوان باردار به دلیل تغییر شرایط جسمی و حساسیت هایی که ممکن است برایشان پیش بیاید بهتر است با رزین کار نکنند و یا اگر اصرار به کار دارند حتماً با پزشکشان مشورت کنند.
معایب استفاده از رزین اپوکسی بر سلامتی افراد یکی از مواردی است که امروزه کسانی با این مواد سرو کار دارند، باید به آن بسیار توجه کنند. در شرکت های تولید کننده اپوکسی شرح داده شده است. افراد سازنده رزین اپوکسی عنوان سازندگان و تولید کنندگان اپوکسی، در معرض خطر بیش تر اپوکسی نسبت به سازنده یا کاربر اپوکسی معمولی، قرار دارند.
کمتر از ۱۰٪ از کاربران اپوکسی، وقتی در معرض رزین اپوکسی یا سخت کننده قرار گیرند، واکنش نشان می دهند. شایع ترین واکنش درماتیت تماسی یا التهاب پوستی است. هم رزین اپوکسی و هم سخت کننده می توانند باعث درماتیت حاد تماسی شوند. ناراحتی می تواند شدید باشد اما معمولا، پس از قطع تماس با محرک از بین می رود.
تماس مکرر پوستی با رزین و هاردنر بدون دستکش و رعایت موارد ایمنی، ممکن است باعث درماتیت تماسی مزمن شود.
درماتیت آلرژیک، یکی دیگر از عوارض رزین برای انسان می باشد. اما احتمالا کمتر از ۲٪ از کاربران اپوکسی آن را دریافت می کنند. درماتیت آلرژیک وقتی بدن بیش از حد به یک آلرژن واکنش نشان می دهد حساسیت نشان می دهد. آلرژی به یک ماده، شرط حساسیت به یک ماده است. سیستم ایمنی بدن و میزان و دفعات قرار گرفتن در معرض اپوکسی، بر میزان حساسیت شما به اپوکسی بستگی دارد.
اگر بیماری زمینه ای دارید، حساس هستید یا حساس به یک جزء اپوکسی هستید، بیش ترین حساسیت را به اپوکسی نشان می دهید.
بدن هر انسان میتواند نسبت به مواد غذایی و شیمیایی که با آن در ارتباط است حساسیت نشان دهد و این امر کاملاً طبیعی است ولی باید عوامل حساسیت زا شناسایی شوند.
سوختگی با رزین غیر معمول است. استفاده از رزین اپوکسی و هاردنری که با هم مخلوط شده اند به خودی خود باعث سوختگی نمیشود.
هاردنرهای اپوکسی نسبتا خورنده هستند و در صورت تماس با پوست، می توانند آن را تحریک کرده و باعث سوختگی متوسط شیمیایی شوند. البته این موضوع وابستگی کامل به فرمولاسیون آن هاردنر دارد.
هنگامی که رزین اپوکسی و هاردنر طبق نسبت اختلاط مشخص ( فرمول طلایی نسبت اختلاط را بخوانید) مخلوط شوند، هاردنر رقیق می شود و بنابراین، خوردگی کمتری دارد. اگرچه اپوکسی مخلوط، خوردگی کمتری دارد، اما اگر مستقیماً روی پوست بدنتان ریخت آنرا با حلال اپوکسی (پاک کننده اپوکسی) که بهترین آن استون صنعتی است سریعاً پاک کنید.
تنفس بخار حاصل از استفاده اپوکسی بسیار غلیظ، باعث تحریک دستگاه تنفسی و ایجاد حساسیت می شود. در دمای اتاق، اگر اصول کار را رعایت کنید بخار اپوکسی غلیظ نمیشود و آسیب زننده نیست اما اگر قبلا نسبت به اپوکسی حساسیت داشته باشید، قرار گرفتن در معرض غلظت کم بخارات اپوکسی می تواند یک واکنش آلرژیک ایجاد کند. در دماهای گرم تر و در فضاهای بدون تهویه، میزان بخار اپوکسی افزایش می یابد.